دامنه از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

دامنه یا Domain یکی از اساسی‌ترین مفاهیم در دنیای وب است که هویت یک وب‌سایت را مشخص می‌کند. دامنه در واقع همان آدرس اینترنتی است که کاربران برای دسترسی به یک سایت خاص آن را در مرورگر خود وارد می‌کنند، مثلا www.example.com. هر دامنه از چند بخش مجزا تشکیل شده که هر کدام نقش خاصی را ایفا می‌کنند. آشنایی با این اجزا به ما کمک می‌کند تا ساختار و عملکرد آدرس‌های اینترنتی را بهتر درک کنیم.

چگونگی کارکرد دامنه

زمانی که یک کاربر آدرس دامنه‌ای مثل «www.example.com» را در مرورگر خود وارد می‌کند، این فرآیند به شکل زیر اتفاق می‌افتد: مرورگر ابتدا یک درخواست به سرورهای DNS (Domain Name System) ارسال می‌کند. سرورهای DNS در واقع مانند یک دفترچه تلفن بزرگ عمل می‌کنند که نام‌های دامنه را به آدرس‌های IP متناظرشان ترجمه می‌کنند. آدرس IP مجموعه‌ای از اعداد است که مکان فیزیکی سرور وب‌سایت را مشخص می‌کند. پس از یافتن آدرس IP مربوطه، مرورگر یک درخواست مستقیم به آن سرور ارسال می‌کند و سرور نیز فایل‌های وب‌سایت را به مرورگر کاربر برمی‌گرداند تا نمایش داده شوند.

بخش‌های اصلی یک دامنه

یک دامنه کامل از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:

1. ساب‌دامین (Subdomain): این بخش در واقع پیش از نام اصلی دامنه قرار می‌گیرد و با یک نقطه از آن جدا می‌شود. رایج‌ترین ساب‌دامین «www» است که مخفف World Wide Web بوده و به طور سنتی برای نمایش نسخه‌ی اصلی وب‌سایت استفاده می‌شود. البته می‌توان از هر کلمه‌ی دیگری نیز به عنوان ساب‌دامین استفاده کرد تا بخش‌های مختلفی از یک سایت را از هم تفکیک کرد. مثلا «https://www.google.com/search?q=blog.example.com» برای بخش وبلاگ سایت اصلی و «https://www.google.com/search?q=shop.example.com» برای بخش فروشگاه. استفاده از ساب‌دامین‌ها به مدیریت بهتر محتوا و ساختاردهی به سایت کمک می‌کند.
2. نام دامنه (Domain Name): این بخش، هسته و هویت اصلی دامنه است و در واقع همان نامی است که شما برای کسب‌وکار یا وب‌سایت خود انتخاب می‌کنید. مثلا در «www.example.com»، کلمه‌ی «example» نام دامنه است. این نام باید منحصر به فرد باشد و قبلا توسط شخص دیگری ثبت نشده باشد. انتخاب نام دامنه مناسب تاثیر زیادی در برندسازی و به خاطر سپاری سایت توسط کاربران دارد.
3. دامنه سطح بالا (Top-Level Domain – TLD): این بخش آخرین قسمت دامنه است که بعد از نام دامنه و یک نقطه قرار می‌گیرد. TLD‌ها به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:

• دامنه سطح بالای کد کشور (ccTLD): این نوع TLD‌ها مختص کشورها هستند و از کدهای دو حرفی تشکیل شده‌اند. مثلا «.ir» برای ایران، «.de» برای آلمان و «.uk» برای انگلستان. استفاده از ccTLD‌ها می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا مخاطبان محلی خود را هدف قرار دهند.
• دامنه سطح بالای عمومی (gTLD): این TLD‌ها عمومی هستند و محدودیت جغرافیایی ندارند.

اهمیت هر بخش از دامنه

• ساب‌دامین به سازماندهی و مدیریت محتوای پیچیده‌تر کمک می‌کند و امکان ایجاد بخش‌های مستقل در یک دامنه را فراهم می‌سازد.
• نام دامنه به عنوان نام تجاری و هویت اصلی کسب‌وکار شما عمل می‌کند و باید به گونه‌ای انتخاب شود که به راحتی قابل به خاطر سپردن باشد.
• TLD اطلاعاتی درباره نوع وب‌سایت (تجاری، آموزشی، دولتی) یا منطقه جغرافیایی آن به کاربر می‌دهد.

انواع دامنه ها

دامنه ها را می‌توان بر اساس TLD یا همان پسوندشان به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند و پیام متفاوتی را به کاربران منتقل می‌کنند. در ادامه به مهم‌ترین انواع دامنه اشاره می‌کنیم:

۱. دامنه های سطح بالای عمومی (gTLDs)

این دامنه ها رایج‌ترین نوع هستند و استفاده از آن‌ها محدود به منطقه جغرافیایی خاصی نیست. این نوع از دامنه ها معمولا برای اهداف عمومی و تجاری استفاده می‌شوند و شناخته‌شده‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• .com: مخفف «commercial» و رایج‌ترین پسوند برای وب‌سایت‌های تجاری است.
• .org: مخفف «organization» و معمولا توسط سازمان‌های غیرانتفاعی، خیریه‌ها و انجمن‌ها استفاده می‌شود.
• .net: مخفف «network» و در گذشته برای شرکت‌های مرتبط با فناوری و شبکه استفاده می‌شد، اما امروزه استفاده از آن عمومی‌تر شده است.
• .info: مخفف «information» و برای وب‌سایت‌هایی که محتوای اطلاع‌رسانی ارائه می‌دهند مناسب است.
• .biz: مخفف «business» و جایگزینی برای .com است که برای کسب‌وکارها طراحی شده.

۲. دامنه های سطح بالای کد کشور (ccTLDs)

این دامنه ها مختص به یک کشور خاص هستند و با کد دو حرفی آن کشور مشخص می‌شوند. مثلا:

• .ir: برای ایران
• .de: برای آلمان
• .uk: برای انگلستان

استفاده از این دامنه ها به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا به مخاطبان محلی خود نزدیک‌تر شوند و به موتورهای جست‌وجو نشان دهند که محتوای وب‌سایت برای یک منطقه جغرافیایی خاص در نظر گرفته شده است.

۳. دامنه های سطح بالای اسپانسری (sTLDs)

این نوع از دامنه ها تحت نظارت سازمان یا جامعه خاصی هستند و فقط برای اعضای آن جامعه قابل استفاده‌اند. مثلا:

• .gov: تحت نظارت دولت و مخصوص نهادهای دولتی است.
• .edu: تحت نظارت نهادهای آموزشی و مخصوص دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی است.
• .mil: تحت نظارت ارتش ایالات متحده و مخصوص سازمان‌های نظامی است.

۴. دامنه های سطح بالای جدید (new gTLDs)

با رشد اینترنت، نیاز به پسوندهای متنوع‌تر بیشتر شد، به همین دلیل در سال‌های اخیر TLD‌های جدیدی به وجود آمده‌اند که به وب‌سایت‌ها اجازه می‌دهند هویت دقیق‌تری داشته باشند. مثلا:

• .blog برای وبلاگ‌ها
• .shop برای فروشگاه‌های آنلاین
• .tech برای شرکت‌های فناوری
• .app برای اپلیکیشن‌ها
• .online برای کسب‌وکارهای آنلاین

این پسوندها به کاربران کمک می‌کنند تا از همان ابتدا هدف و ماهیت یک وب‌سایت را بشناسند و به برندسازی بهتر نیز کمک شایانی می‌کنند.

ساختار سلسله مراتبی دامنه

ساختار دامنه یک سیستم سلسله مراتبی است که در راس آن Root Domain (دامنه ریشه) قرار دارد. این سطح بالاترین سطح در سلسله مراتب DNS است و با یک نقطه (dot) نشان داده می‌شود که معمولا دیده نمی‌شود.

در مرحله بعدی، TLD (Top-Level Domain) قرار دارد، که قبلا به تفصیل درباره آن صحبت شد (مانند .com، .ir، .org). این TLD‌ها مستقیما زیر ریشه قرار می‌گیرند.

پس از TLD، Second-Level Domain (SLD) یا همان نام دامنه اصلی (مانند example در example.com) قرار می‌گیرد. این سطحی است که کاربران معمولا آن را انتخاب و ثبت می‌کنند.

و در نهایت، Subdomain (ساب‌دامین) قرار دارد که زیرمجموعه‌ای از SLD است (مانند blog در https://www.google.com/search?q=blog.example.com). این ساختار لایه‌ای به مدیریت بهتر و انعطاف‌پذیری بیشتر در سازماندهی محتوای وب کمک می‌کند.

اجزای کامل یک URL و تفاوت آن با دامنه

دامنه (Domain) در واقع بخشی از یک آدرس کامل اینترنتی یا همان URL (Uniform Resource Locator) است. هرچند اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما URL شامل چندین بخش دیگر نیز هست:

1. پروتکل (Protocol): این بخش معمولا در ابتدای آدرس قرار می‌گیرد و نحوه ارتباط مرورگر با سرور را مشخص می‌کند. رایج‌ترین پروتکل‌ها http یا همان (Hypertext Transfer Protocol) و نسخه امن آن یعنی https (Hypertext Transfer Protocol Secure) هستند. استفاده از HTTPS نشان‌دهنده امنیت بیشتر و رمزنگاری اطلاعات است. برای به دست آوردن نشان اطمینان HTTPS، باید برای خرید گواهی SSL اقدام کنید.
2. ساب‌دامین (Subdomain): این قسمت پیش از نام اصلی دامنه می‌آید، مثلا «www» در «www.example.com». ساب‌دامین‌ها برای سازماندهی بخش‌های مختلف یک وب‌سایت استفاده می‌شوند.
3. نام دامنه (Domain Name): این بخش هویت اصلی وب‌سایت است و نامی است که شما انتخاب می‌کنید، مثلا «example» در «example.com».
4. دامنه سطح بالا (TLD): آخرین بخش آدرس است که پس از نام دامنه قرار می‌گیرد، مثلا «.com» یا «.ir».
5. پورت (Port): این بخش که معمولا در آدرس دیده نمی‌شود، به مرورگر می‌گوید که از کدام درگاه برای اتصال به سرور استفاده کند. پورت پیش‌فرض برای پروتکل HTTP، عدد ۸۰ و برای HTTPS، عدد ۴۴۳ است.
6. مسیر (Path): این بخش، آدرس دقیق فایل یا صفحه مورد نظر در سرور را نشان می‌دهد. مثلا در آدرس «https://www.example.com/blog/post1»، «/blog/post1» مسیر صفحه مورد نظر است.
7. Query Parameter (پارامترهای جست‌وجو): این بخش با علامت سوال (؟) شروع می‌شود و اطلاعات اضافی را برای پردازش به سرور ارسال می‌کند، مثلا «?id=123».
8. Fragment (قطعه): این بخش با علامت هش (#) آغاز می‌شود و به بخش خاصی از یک صفحه اشاره می‌کند. مرورگر از آن برای پرش به یک قسمت خاص در همان صفحه استفاده می‌کند، مثلا «#section-2».

در نتیجه، دامنه تنها بخش کوچکی از یک URL کامل است که شامل پروتکل، ساب‌دامین، نام دامنه و TLD می‌شود.

چرخه حیات دامنه

دامنه ها مانند موجودات زنده یک چرخه حیات دارند که شامل مراحل مختلفی می‌شود:

1. مرحله در دسترس (Available): در این مرحله دامنه آزاد است و هر کسی می‌تواند آن را ثبت کند.
2. مرحله ثبت (Registered): دامنه توسط یک فرد یا شرکت ثبت می‌شود و به مدت مشخصی (معمولا یک تا ۱۰ سال) متعلق به اوست.
3. مرحله تمدید (Renewal): قبل از انقضای دامنه، مالک باید آن را تمدید کند تا مالکیت آن حفظ شود.
4. مرحله انقضا (Expired): اگر دامنه تمدید نشود، وارد مرحله انقضا می‌شود. در این مرحله، هنوز فرصت محدودی برای تمدید وجود دارد.
5. مرحله حذف (Deletion): پس از گذشت مهلت تمدید، دامنه به طور کامل حذف شده و دوباره در دسترس عموم قرار می‌گیرد. در این مرحله، هر کس دیگری می‌تواند آن را ثبت کند.

آشنایی با این مراحل برای افرادی که قصد ثبت یا نگهداری یک دامنه را دارند بسیار مهم است تا از از دست دادن دامنه خود جلوگیری کنند.

نکات مهم در انتخاب دامنه

انتخاب یک دامنه مناسب تاثیر مستقیم بر موفقیت آنلاین شما دارد. در انتخاب دامنه به نکات زیر توجه کنید:

• سادگی: نام دامنه باید ساده و به راحتی قابل به خاطر سپردن باشد. از کلمات پیچیده و سخت دوری کنید.
• کوتاهی: هرچه نام دامنه کوتاه‌تر باشد، بهتر است.
• ارتباط با موضوع: نام دامنه باید مرتبط با محتوای وب‌سایت یا نام کسب‌وکار شما باشد.
• استفاده از پسوند مناسب: با توجه به نوع کسب‌وکار یا وب‌سایت خود، پسوند مناسبی (مثل .com، .ir یا .shop) را انتخاب کنید.

در نهایت، دامنه فقط یک آدرس نیست، بلکه هویت آنلاین شماست. بنابراین، انتخاب دقیق و هوشمندانه آن می‌تواند یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای شروع یک فعالیت موفق در دنیای وب باشد.