در علوم کامپیوتر و شبکه های کامپیوتری، پهنای باند (=bandwidth)، پهنای باند شبکه، پهنای باند داده ها یا پهنای باند دیجیتال یک معیار اندازه گیری بر اساس نرخ بیت ارتباط داده ای استفاده شده و یا موجود می باشد که در واحد اندازه گیری بیت در ثانیه (bit/s) و یا مضاربی از آن (Kb/s , Mb/s , Gb/s) بیان می شود.
در حقیقت این واژه از رشته مهندسی برق اقتباس شده است. در این شاخه از علوم، پهنای باند نشان دهنده مجموع فاصله و یا محدوده بین بالاترین و پائین ترین سیگنال بر روی کانال های مخابراتی است که با واحد هرتز ( Hertz ) اندازه گیری می شود. همانگونه که اشاره شد برای سنجش اندازه پهنای باند از واحد « تعداد بیت در ثانیه » و یا bps استفاده می شود. پهنای باند تنها عامل تعیین کننده سرعت یک شبکه از دید کاربران نبوده و یکی دیگر از عناصر تاثیرگذار، میزان تاخیر (Latency) در یک شبکه است که می تواند برنامه های متعددی که بر روی شبکه اجرا می گردند را تحت تاثیر قرار دهد.
اگر بخواهیم درک خوبی از معنای این اصطلاح داشته باشیم بد نیست به این مثال توجه کنید. لوله‌های انتقال آب را فرض کنید. هر چقدر قطر لوله آب بزرگ تر باشد، به تبع امکان انتقال آب بیشتری از یک نقطه به نقطه دیگر را دارد. درست مثل پهنای باند، هر چه پهنای باند بیشتری داشته باشیم، امکان انتقال اطلاعات بیشتری از یک نقطه به نقطه دیگر را داریم.
در واقع پهنای باند به شما می گوید به طور همزمان چند بیت می‌تواند از کنار هم رد شوند یا در طول محیط ارتباطی شما با شبکه جا‌بجا شوند. پس هر چقدر قطر لوله‌های انتقال آب بیشتر باشد، حجم بیشتری از آب می‌تواند در هر لحظه منتقل شود. اما در وسایل مخابراتی و ارتباطی، صحبت از عرض یا پهنای فیزیکی نیست. به عبارت دیگر برای انتقال اطلاعات بیشتر در یک واحد زمان (مثلاً ثانیه) نیازی به پهن‌تر کردن و یا عریض کردن محیط انتقال (مثلاً سیم یا فیبرنوی) نیست. هرچند اضافه کردن تعداد رشته سیم های بیشتر می تواند در این امر به شما کمک کند و روی محیط شما تأثیر بگذارد اما تأثیر مودم های مخابراتی را هم بر پهنای باند نباید نادیده بگیریم.
